Mappa Mundi'leri tanıyalım!

Çok beğenilen puzzle temaları arasında yer alan Mappa Mundi’ler hakkında bilgi vermek istiyoruz bu yazımızda sizlere.

Mappa Mundi 1375, CresquesAbraham (3000 parça panorama puzzle)

 Mappa Mundi Nedir?

 Kısaca tanımlamak gerekirse  Mappa (harita) Mundi (dünya)’ler, ortaçağa ait dünya haritalarıdır. 1100 adet Mappa Mundi’nin korunarak günümüze kadar geldiğini  söyleyebiliriz.

 Ortaçağ’da İngiltere’de haritalar özel kumaşlara, duvarlara veya hayvan derilerine çizilirdi. Bu haritaların en büyüğü 3,5 metre civarındaydı.  Bu geniş haritalar, çok detaylıydı ve  sadece Norman Fransızcası bilen aydınlar tarafından okunabiliyorlardı. Mappa Mundi’lerde coğrafik terimlerin yanı sıra İncil’den tasvirleri içeren ve klasik efsaneleri de barındıran bir dünya yorumu vardı. Dolayısıyla bu konular hakkında bilgisi olmayanların anlayamayacağı kadar karmaşıktı bu mappa’lar…

World Historical Map (2000 parça puzzle)

Dışarıdaki dünyanın  görsel açıklamalarını içeren bu etkileyici haritalar eğiticiydi de. Zamanında tarihi kendi doğallığında ve klasik efsanelere dayanarak öğretmek için  ve dini inançları güçlendirmek için kullanılmışlardı.

 Mappa Mundi: Zamana ve coğrafya’ya bir ortaçağ bakışı

Bu haritalar, bizim bildiğimiz haritalardan tamamen farklıydı. Günümüzdeki gibi şehirlerin veya ülkelerin nerede olduklarını bulmak için tasarlanmamışlardı.

Map (3000 parça puzzle)

Günümüzdeki bizlere şaşırtıcı derecede güzel ve aynı zamanda karmaşık görünen mappa mundiler hakkında gelin biraz daha detaylı bilgi edinelim:

Mappa Mundi, bir coğrafya referansı olmanın ötesinde tarih, zooloji, antropoloji ve özellikle de bir teoloji çalışmasıdır. 13. yüzyıldaki akademisyenlerin dünyayı manevi açıdan nasıl yorumladıklarını gözler önüne serer. Bu haritalarda yaradılıştan kıyamet gününe kadar tüm zamanları kapsayan bilgileri bulmak mümkündür.

İngiltere’de sergilenen Mappa Mundi’yi görmeye gelen turistlere “bunu bir harita olarak düşünmeyin, bunun bir çeşit resimli ansiklopedi olduğunu düşünün” denilir.

Gerçekten de Mappa Mundi’ye ne kadar çok bakarsanız o kadar çok çıkarımda bulunursunuz. Mesela bir at, vagon ve çiftçi betimlenmiş bir hasat sahnesi görebilirsiniz. Yine arada bir yerlerde bir ayı krokisi görebilirsiniz. Kim bilebilir ki neden olduğunu? Mesela efsanevi bir Norveçli kutupta kayak yapıyor da olabilir.

1650 Yılı Dünya Haritası (2000parça puzzle)

Bu haritalardaki bilgilerin bazıları gezginlerden ve yazılı kaynaklardan alınmıştır. Belli ki bilgilerin bazıları da tamamen hayal ürünüdür. Örnek olması için size bir Mappa Mundi sahnesi tasvir edelim: Soğuk bir iklimde yaşayan insanların soğuğa karşı kendilerini korumaları için kulaklarının büyük olarak tasvir edilmesi…

Hereford Mappa Mundi’si:

Bu haritada  Adem ile Havva, Nuh ve gemisindeki hayvanlar, İmparator Sezar Augustus, gerçekçi olmayan bir timsaha tırmanan adam, Sciapod denilen  ve güneşten yanmamak için kendisini büyük ayakları ile koruyan hayali bir yaratık gibi türlü türlü varlıklarla karşılaşırsınız. Mitolojik hayvanlar, adeta haritada kendilerine yer bulabilmek için birbirlerini itelemektedirler. 12 rüzgar, ejderha olarak gösterilmiştir ve grotesk figürlerin arasında kaybolabilirsiniz.

1290’lı yıllardan kalan İngiltere’deki  Hereford  Mappa Mundi’sinde doğu, haritanın  yukarısında, güney sağda, batı ise  Kuzey ile birlikte sol tarafın en altında yer alır. Haritanın ortası Kudüs’tür. Yani  hristiyan dünyasının merkezi bu haritada dünyanın da merkezi olarak kabul edilmiştir.  Ülkeler ve okyanuslar, haritanın çerçevesine sığacak şekilde sıkıştırılmış ve  hatta uzatılmıştır. Kıtalar, ülkeler, şehirler ve kasabalar mitoloji ile anlatılır. İncil’deki olaylar, bitkiler, hayvanlar ( deve, fil ve aslan dahil), kuşlar (papağan ve anka kuşu dahil) çizimlerle anlatılır. Haritanın en üstü, meleklerle çevrili  kıyamet gününü tasvir eder.

 Bu anlattığımız Mappa Mundi,  tek bir yaprağa (muhtemelen buzağı derisine) çizilmiş, 158 x 133 cm uzunluğundadır. Zaman geçtikçe sararmış, önceden mavi ve yeşil olan nehirler ve denizler kahverengiye dönüşmüştür. İşin garibi ise Kızıl Deniz hala parlak kırmızı renkte durmaktadır.

Dünya büyük bir daire içine alınmış ve çevresinde bir araya gelince “mors” yani “ölüm” kelimesi oluşacak harflerle etiketlenmiştir. Çemberin içindeki her şeyin ölmesi gerektiğini vurgulamış harita çizen kişi ya da kişiler!

Bu bir seyahat rehberi değildir!

Historical Map (1000 parça, XXLpuzzle)

Karanlık Çağ döneminde önceki bilgilerin çoğu kayboldu. Sadece eski belgeleri kopyalayan rahiplerin çalışmaları ayakta kaldı. Hatta rahiplerin çoğu, bu çalışmaları okuyamadılar ve dolayısıyla da bilgileri çoğaltırken çok fazla hata yaptılar. Buna örnek olarak Hereford Mappa Mundi’sindeki Afrika ve Avrupa için yazılan sözcüklerin aktarılmamasını verebiliriz.

Bu haritayı yapanlar, muhtemelen ticari ve dini güzergahları kullanmış olacaklar ki coğrafik çok fazla hata yapmışlar. Örneğin İskoçya’yı İngiltere’den bağımsız bir ada olarak göstermişler.

Haritanın amacı çok net değil. Üzerindeki “Bu tarihe sahip olanlar, duyan, okuyan ve görenlere” notu ile eğitim amaçlı olduğunu anlıyoruz. İçeriğindeki 500’den fazla resim, ders veya vaaz verecek olanlara birçok konu başlığı sağlamıştır kuşkusuz.

Bu bahsettiğimiz haritanın orijinali İngiltere’de Hereford’da muhteşem bir katedralde sergilenmektedir. Eğer bir gün yolunuz batı İngiltere’ye düşerse ( modern bir haritadan bakabilirsiniz) vereceğiniz mola, kesinlikle bu muhteşem haritayı görmeye değecektir.

Old Map (1500 parça puzzle)

Tarihe, mitolojiye, el yazmalarına ilginiz varsa, mappa mundi puzzle’larını birleştirirken zamanlar öncesinde yolculuğa çıkmış gibi hissedecek ve her bir puzzle parçası ile kendinizi enteresan hikayeleri keşfederken bulacaksınız.

Mappa mundi puzzle’ları için sitemizde dilediğinizce gezinebilirsiniz, adres işte burada:

 KAYNAK:

 http://news.nationalgeographic.com/news/2001/08/0829_wiremappamundi.html

http://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofEngland/The-Hereford-Mappa-Mundi/