Puzzle sözlüğü oluşturuyoruz..

Takip edenleriniz hatırlayacaktır, önceki yazımızda puzzle parçalarına ne ad vermeli konusuna kısa bir giriş yapmıştık. Sizler için konuyu biraz daha araştırdık ve çok kapsamlı olmasa da puzzle terimleri konusunda  yapılan bir derlemeye rastladık. Terimler tahmin edeceğiniz üzere İngilizce, belki bizler de beyin fırtınası yaparak Türkçe karşılıklar bulabiliriz birlikte ne dersiniz?

Şimdilik sadece İngilizcesini ve olabildiğince Türkçe karşılığını yazacağımız bu terimlerden gerek internet ortamında, gerekse sosyal çevrenizde çeşitli puzzle aktivitelerine katıldığınızda veya konu ile ilgili  birilerine açıklama yaparken, veya yabancı kaynakları incelerken yararlanacağınızı umuyoruz.

İngiltere’den Keith’in katkısı:

1-Whimsy:  Dilimize garip şey olarak çevirebileceğimiz bir sözcük bu. Bazı puzzle’lardaki  fantezi kesimler için kullanılıyor. Puzzle’ın ilk zamanlarında bazen bir hevesle (whim) fantezi kesimler yapan kesim ustalarından gelen eski bir deyim de diyebiliriz. Sizce “Whimsy” yerine  kullanılabilecek Türkçe karşılık ne olabilir?

2.Contour cut: “Konturlu kesim” olarak çevirebileceğimiz bu terimde ise şeklin doğal hatlarından yapılan kesimler kastediliyor. En güzel örnek olarak harita puzzle’ları verebiliriz. Haritadaki ülkelerin şekillerine göre yapılan kesimleri gözünüzde canlandırın.

3. Antique Puzzles -  Antik puzzle diye çevirebiliriz. Bu çok özel puzzle’lar genellikle 1890 yılının öncesinden kalmışlardır. Yani daha puzzle üretiminde baskı teknikleri kullanılmazken, puzzle’lar ahşap iken, elle kesilip elle renklendirilen zamanlardan kalan puzzle’lar diyebiliriz.

4- Vintage : Dilimize olduğu gibi geçen bu sözcük, antika kadar eski olmamakla beraber eski modaya ait anlamında bir çok alanda kullanılıyor zaten.   Puzzle dünyasında ise 1900’lerden WWII’ye (yani İkinci Dünya Savaşı) na kadar olan dönemde üretilen puzzle’lar kastediliyor.

5.C cut : C Kesim diyebileceğimiz, birbirine geçmeli, şekilleri C’ye benzeyen normal, alıştığımız kesimdeki puzzle’lar..

6. S cut:  S Kesim denildiğinde harfin şeklinden de anlaşılabileceği gibi iki tane C kesim parçanın birbirlerine ters olarak bağlanması diye açıklayabiliriz.

7. O/B - Original Box : Orijinal Kutu

8. Straight Cut – Düz Kesim olarak çevirebileceğimiz bu tanımla ise iki C kesim parçanın arasından yapılan direkt kesim kastediliyor. Modern puzzle’larda bunu sıkça görüyoruz.

9. Wavy Cut -  Dalgalı Kesim : Elle kesilen puzzle’larda yapılan ilk kesim. Puzzle’ın geniş bir parçasının dalgalı bir şekilde ikiye bölünmesi, sonra diğer parçalara ayrılması durumu.

10.Push fit - Uygun İtme: Bu terim de çoğu antik puzzle’larda görebileceğimiz bir durum, yani birbirinin içine geçmeyen parçalardan oluşan puzzle diyebiliriz.

U.S.A’dan Jim McW’nin katkısı:

Tabs- Çıkıntılı parçalar

Knobs- Çıkıntılı parçalara verilen diğer ad, sözlüklerde top-topuz-düğme-baş olarak açıklanıyor.

Innies and Outies-  Bazıları çıkıntılı parçalara “outies” ve bu çıkıntılara uyan deliklere de “innies” diyor. Aslında innie ve outie’yi göbek deliğinin çıkıntılı veya girintili olması durumu olarak açıklayabiliriz. Bilirsiniz Amerikalıların bize tuhaf gelen espri anlayışları vardır, bu da öyle bir şey işte. Nereden akıl etmişlerse...

Color Cut – Renkli Kesim  Resimdeki hatların birlikte kesilmesi, böylece bitişik parçalarda ortak renk olmayabiliyor.

Figurals –Figüratif, biçimsel olarak çevirebileceğimiz bu sözcükle de ayırt edici şekilleri olan parçalar kastedilmiş. Bu parçalar örneğin yıldızlar, daireler, harfler veya üçgenler gibi basit olabileceği gibi çok karmaşık da olabilirler.

Inter locking – Birbirine kenetli

Birbirinden kolayca ayrılmayacak kadar uyumlu  parçalar.

Interlocking edges –  Kenetlenmiş kenarlar

Sadece kenar parçalarının birbirine kenetlenmiş olması durumu. İç kısımlardaki parçalar ancak itince birbirine uyumlu oluyor ya da hiç kilitlenmiyor.

Lifted tab – Kaldırılmış çıkıntı -  Karton tabakanın belirli bir ölçüde ayrılmış olması. Parçaları ayırıp kutuya koyarken dikkatsizliğe neden olabilir.

Feathered tab -  Tüylü çıkıntı

Lifted Tab için kullanılan diğer bir esprili adlandırma şekli

Stripcut – Şerit kesim

Önce şeritler halinde, sonra da parçalar halinde kesilmiş puzzle.

Pushfit –  iterek  yerine uydurulan parça

Caving – Göçme

Kutunun durumunu anlatır, puzzle kutularında bazen istifleme sırasında içe doğru bir çukurluk oluşur. Buna bazen de  “stacking crush” yani istifleme kazası da denir.

As New -  Yeni Gibi

Puzzle'ın durumunun gıcır gıcır olduğunu belirtir.

Shelf wear –  Raf aşınması

Kutunun durumunu anlatan bir terim. Kutunun yüzeyinin ya da paketinin hafifçe aşındığı durum.

Tape lift or tape residue -  Bu da kutunun durumu ile ilgili bir terim. Kutunun üzerindeki bant kalıntısı diyebiliriz.

Chipping -  Çapak

Bu deyim,  ahşap puzzle’larda kullanılır.  Puzzle parçalarından kopan ince tahta parçalarını, çapakları anlatır.

Gördüğünüz gibi bazı terimler gerçekten de esprili ve hatta azıcık da argo. Dostça bir rekabet ve hatta hafif azarlamalar içeren bir derleme bu.

Mesela

·piece thief –  Parça hırsızı

a)      Grup halinde puzzle birleştirirken başka birinin üzerinde çalıştığı alana parça koyan kişi

veya

b)     Puzzle’ın bir tarafındaki bütün parçaları toplayıp stoklayan kişi

Veya

c)      Yine grup halinde çalışırken arkadaşının aradığı parçayı saklayan kişi

·piece hoarder -  parça stoklayıcı

Üstteki açıklamalara bakınız

·busy body –  Meşgul adam

Yine grup halinde puzzle birleştirirken başkaları parçalarını yerleştiremesin diye puzzle’ın bir çok yerinde aynı anda hızla parçaları deneyen kişi

·squiggledy piece –  kargacık burgacık /  eğri büğrü  parçalar

Başka türlü tarif edilemeyen parçalar

Bizim kaynağımız burada sonlanıyor, sizden gelecek katkıları da merakla bekliyoruz. 

NOT: Emeğe saygıyı önemsiyoruz, bu nedenle yazılarımızda kaynak göstermeye özen gösteriyoruz:

KAYNAK: http://www.puzzlehistory.com/gloss.htm

ÇEVİRİ: www.puzzlegaleri.com